Uprawnienia budowlane

Uprawnienia budowlane jest to dokument wydawany w formie decyzji administracyjnej, który potwierdza kwalifikacje zawodowe w określonej specjalności budowlanej. Nadawane są przez okręgowe komisje kwalifikacyjne samorządu zawodowego inżynierów budownictwa (PIIB) lub architektów (IARP), po przejściu procesu kwalifikacyjnego oraz zdaniu egzaminu.

Uprawnienia budowlane są niezbędne, aby pełnić samodzielne funkcje techniczne w budownictwie jako projektant, kierownik budowy lub robót, a także inspektor nadzoru inwestorskiego. Warunkiem uzyskania uprawnień budowlanych jest posiadanie odpowiedniego wykształcenia oraz praktyki zawodowej. Dodatkowo wymagane jest zaliczenie egzaminu weryfikującego znajomość procesu budowlanego oraz praktycznego stosowania wiedzy technicznej.

Początki uprawnień budowlanych w Polsce sięgają 1928 roku, kiedy to w rozporządzeniu dotyczącym prawa budowlanego wprowadzono obowiązek posiadania odpowiednich kwalifikacji przez osoby zajmujące się zawodowo budownictwem.

Uprawnienia budowlane – rodzaje i specjalności

Aktualnie uprawnienia budowlane udzielane są w następujących specjalnościach: architektonicznej, konstrukcyjno-budowlanej, inżynieryjnej (mostowej, drogowej, kolejowej, hydrotechnicznej i wyburzeniowej), instalacyjnej ( instalacje telekomunikacyjne, instalacje sanitarne i elektryczne).

Uprawnienia budowlane udzielane są do projektowania lub kierowania robotami budowlanymi, w ograniczonym zakresie lub bez ograniczeń. W decyzji określa się ich specjalność i ewentualną specjalizację techniczno-budowlaną oraz zakres prac projektowych lub robót budowlanych objętych danym uprawnieniem.

Specjalności uprawnień budowlanych

Wymagania

Do uzyskania uprawnień budowlanych niezbędne jest odpowiednie wykształcenie techniczne wyższe, na poziomie magistra inżyniera, inżyniera lub w przypadku uprawnień ograniczonych również technika.

Kalkulator wykształcenia i praktyki zawodowej do uprawnień budowlanych

Kalkulator wykształcenia i praktyki zawodowej

Kalkulator wykształcenia i praktyki zawodowej do uprawnień budowlanych. Podaj specjalność, rodzaj i zakres uprawnień, jakie Cię interesują i sprawdź jakie wymagania musisz spełnić.

kalkulator specjalności uprawnień

Kalkulator specjalności uprawnień budowlanych

Kalkulator specjalności uprawnień budowlanych. Podaj swoje wykształcenie: kierunek studiów lub posiadany tytuł zawodowy i sprawdź o jakie uprawnienia budowlane możesz się ubiegać.

Wymagany zakres wykształcenia został określony w rozporządzeniu w sprawie przygotowania zawodowego do wykonywania samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie. W akcie wskazane zostały kierunki studiów odpowiednie i pokrewne dla danej specjalności uprawnień oraz wykaz zawodów związanych z budownictwem ( dla wykształcenia średniego ).

Dokumenty potwierdzające wykształcenie

Dokumentami potwierdzającymi wykształcenie są odpis dyplomu ukończenia studiów wraz z suplementem lub zaświadczeniem o przebiegu studiów, dokument potwierdzający tytuł zawodowy technika lub mistrza (lub dyplom w zawodzie na poziomie technika).

Weryfikacja wykształcenia

Weryfikacji posiadanego przez kandydata wykształcenia dokonuje Okręgowa Komisja Kwalifikacyjna PIIB porównując zakres ukończonego kierunku studiów z tym określonym w rozporządzeniu. Analogicznie w przypadku zawodów związanych z budownictwem porównywany jest posiadany tytuł zawodowy technika lub mistrza.

Pozytywnej weryfikacji podlegają kierunki studiów, których nazwy wymieniono bezpośrednio w rozporządzeniu, lub dla których minimum jedna trzecia programu studiów (określonego wg ECTS) się pokrywa z ich zakresem.

uprawnienia budowlane wykształcenie

Zasady kwalifikacji i weryfikacji wykształcenia

Jakie wykształcenie jest wymagane do uzyskania uprawnień budowlanych? Zasady kwalifikacji i weryfikacji wykształcenia przez izby. Dokumenty potwierdzające wykształcenie. Wykształcenie uzyskane za granicą a polskie uprawnienia.

samodzielna weryfikacja kierunku wykształcenia

Jak zweryfikować wykształcenie gdy nazwa kierunku jest nieodpowiednia

Poradnik dotyczący procedur obowiązujących przy weryfikacji posiadanego wykształcenia w sytuacji, gdy nazwa kierunku nie jest zgodna z zakresem studiów wymienionym w rozporządzeniu.

Dokumenty kwalifikacyjne

Lista dokumentów wymaganych w procesie kwalifikacji do uzyskania uprawnień budowlanych. Dokumenty potwierdzające dane osobowe, wykształcenie oraz praktykę zawodową kandydata.

Praktyka zawodowa na uprawnienia budowlane

Zakres praktyki zawodowej

Praktyka zawodowa uprawnień budowlanych wykonawczych polega na pełnieniu funkcji technicznej na budowie i obejmuje wykonywanie czynności związanych z koniecznością fachowej oceny zjawisk oraz samodzielnego rozwiązywania problemów techniczno-organizacyjnych. Zadania powinny mieć zróżnicowany charakter oraz obejmować możliwie jak największy cykl realizacji inwestycji.

Praktyka do uprawnień projektowych wymaga natomiast bezpośredniego uczestnictwa w pracach projektowych przy sporządzaniu projektów. Wykonywane zadania projektowe powinny być zróżnicowane tematycznie oraz o możliwie szerokim stopniu złożoności i zakresie.

Zakres wykonywanych czynności powinien w całości odpowiadać zakresowi uprawnień budowlanych, o jakie ubiega się kandydat.

Rozpoczęcie i czas trwania praktyki zawodowej

Praktyka zawodowa może zostać zaliczona po uzyskaniu dyplomu ukończenia wyższej uczelni, zdobycia tytułu technika lub mistrza, lub też tytułu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe na podobnym poziomie. Dopuszcza się również rozpoczęcie praktyki zawodowej po ukończeniu trzeciego roku studiów.

Warto dodać, iż aby praktyka została zaliczona, uzyskane wcześniej wykształcenie (lub rozpoczęte studia), powinny swym zakresem odpowiadać specjalności uprawnień budowlanych, do jakich uzyskania jest odbywana.

Czas trwania praktyki zawodowej zależy od poziomu wykształcenia kandydata oraz rodzaju, specjalności i zakresu uprawnień budowlanych o jakie się ubiega. Wymagane okresy praktyki zawodowej można obliczyć korzystając z kalkulatora praktyki zawodowej.


Kierownik i patron praktyki zawodowej

Patron i kierownik nadzoruje przebieg praktyki zawodowej kandydata oraz na koniec potwierdza jej odbycie w specjalnym oświadczeniu. Kierownik praktyk zawodowej nadzoruje praktykę zawodową przy wykonywaniu projektów lub na budowie, patron natomiast jedynie przy projektowaniu.

Kierujący praktyką powinien mieć uprawnienia odpowiadające swym zakresem uprawnieniom, o jakie ubiega się wnioskodawca oraz być czynnym członkiem samorządu zawodowego przez cały okres praktyki.

Praktyka zawodowa – jaki rodzaj umowy

Dokumentowanie praktyki zawodowej

Egzamin na uprawnienia budowlane

Egzamin na uprawnienia budowlane jest drugim etapem postępowania kwalifikacyjnego. Jego celem jest sprawdzenie znajomości zagadnień związanych z realizacją procesu budowlanego oraz praktycznych umiejętności stosowania wiedzy technicznej. Przeprowadzane są przez okręgowe komisje kwalifikacyjne samorządów zawodowych inżynierów i architektów.

Egzamin pisemny i ustny

Egzamin składa się z części pisemnej w formie testu jednokrotnego wyboru, podczas którego sprawdzana jest znajomość przepisów prawnych regulujących proces budowlany. Od kandydatów wymaga się także wiedzy z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony środowiska, ochrony zabytków, a także procedur administracyjnych.

Podczas egzaminu ustnego komisja weryfikuje praktyczną wiedzę techniczną nabytą podczas odbywania praktyki zawodowej oraz umiejętności praktycznego stosowania przepisów prawa. Pytania mogą także polegać na wykonaniu zadań projektowych lub rozwiązaniu zagadnień problemowych związanych z prowadzeniem budowy.

Termin egzaminu na uprawnienia budowlane

Egzamin na uprawnienia budowlane organizowany jest co najmniej dwa razy do roku, w terminach wyznaczanych przez właściwą izbę samorządu zawodowego. W przypadku samorządu inżynierów budownictwa PIIB egzamin w sesji wiosennej odbywa się co roku w maju, natomiast w sesji jesiennej w listopadzie. Samorząd architektów IARP organizuje natomiast egzaminy w sesji letniej w czerwcu, a w sesji zimowej w grudniu.

termin egzaminu 2023

Terminy egzaminów w 2024 roku

Sprawdź terminy egzaminów na uprawnienia budowlane i architektoniczne planowane na 2024 rok. Kiedy należy złożyć wnioski kwalifikacyjne i jakie wymagania należy spełnić aby przystąpić do egzaminu kwalifikacyjnego.

terminy egzaminów IARP 2021

Terminy egzaminów na uprawnienia architektoniczne 2024 IARP

Daty egzaminów na uprawnienia architektoniczne zaplanowanych na 2024 rok przez IARP. Ostateczne terminy składania dokumentów związanych z postępowaniem kwalifikacyjnym.

Zakres egzaminu na uprawnienia budowlane

Zakres egzaminów obejmuje znajomość kilkudziesięciu ustaw i rozporządzeń oraz norm regulujących zagadnienia z dziedziny budownictwa i architektury. Przed każdą sesją egzaminacyjną krajowe komisje kwalifikacyjne PIIB i IARP publikują szczegółowe listy wymagań z podziałem na poszczególne specjalności i zakresy uprawnień budowlanych.

Jak przygotować się do egzaminu?

Funkcje techniczne i odpowiedzialność

Uprawnienia budowlane to nie tylko zdefiniowane w przepisach budowlanych przywileje, ale też duża odpowiedzialność związana z wykonywaniem obowiązków zawodowych. Każdy inżynier posiadający uprawnienia budowlane i wykonujący samodzielne funkcje techniczne w budownictwie podlega odpowiedzialności:

  • cywilnej – gdy na skutek działania lub zaniechania zostaje wyrządzona szkoda innej osobie
  • karnej – mogą podlegać jej wszyscy uczestnicy procesu budowlanego jeżeli wykonują swe obowiązki niezgodnie z obowiązującymi przepisami
  • zawodowej – jest związana z wykonywaniem samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie

Uprawnienia budowlane historia i początki

Termin uprawnienia budowlane po raz pierwszy pojawił się w Polsce w okresie międzywojennym. W wydanym w roku 1928 rozporządzeniu prezydenta RP „O prawie budowlanym i zabudowie osiedli” wprowadzono obowiązek posiadania odpowiednich kwalifikacji zawodowych przez osoby wykonujące roboty budowlane wymagające pozwolenia. Wspomniany akt prawny był jednocześnie podstawą i początkiem prawa budowlanego oraz wszelkich przepisów budowlanych w naszym kraju.

Samorządy zawodowe PIIB i IARP

Obecnie na terenie Polski działają dwa samorządy skupiające osoby wykonujące obowiązki związane z procesem budowlanym. Samorząd zawodowy inżynierów budownictwa tworzą członkowie zrzeszeni w izbie inżynierów budownictwa. Natomiast samorząd zawodowy architektów tworzą członkowie zrzeszeni w izbie architektów.

Izba inżynierów budownictwa skupia osoby posiadające odpowiednie uprawnienia budowlane lub są obywatelami państw członkowskich, którzy w tych krajach nabyli równoważne uprawnienia, uznane na terenie Polski.

Izba architektów gromadzi osoby posiadające uprawnienia budowlane w specjalności architektonicznej do projektowania bez ograniczeń lub posiadają równoważne kwalifikacje uzyskane za granicą i uznane na terenie naszego kraju.

Prawo do wykonywania samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie przysługuje wyłącznie osobom wpisanym na listę członków odpowiedniej izby samorządu zawodowego.

Uprawnienia budowlane – statystyki i liczby

Oficjalne statystyki ile osób posiada uprawnienia budowlane w Polsce nie istnieją. Wynika to z faktu, iż na przestrzeni ostatnich kilkudziesięciu lat uprawnienia nadawane były na różnych zasadach oraz przez różne organy. Dopiero od 2004 roku powstał centralny rejestr osób posiadających uprawnienia budowlane, który gromadzi decyzje wydawane przez okręgowe komisje kwalifikacyjne. W rejestrze jednak ujawniane są jedynie dane użytkowników, którzy wyrazili na to zgodę, co nie daje pełnego obrazu.

Na chwilę obecną najlepszym źródłem informacji o liczebności osób z uprawnieniami oraz statystyk z nimi związanych, są zestawienia członków izb inżynierów PIIB i architektów IARP. Dzięki nim możemy się dowiedzieć ile osób tak naprawdę posiada uprawnienia budowlane oraz architektoniczne w Polsce i aktywnie wykonuje obowiązki zawodowe.

Uprawnienia budowlane w PIIB w liczbach

118 187

osób posiadających uprawnienia budowlane zrzeszała na koniec 2019 roku Polska Izba Inżynierów Budownictwa

5-6 tyś

nowych uprawnień budowlanych zostaje nadawanych każdego roku

55%

osób, którym nadawane są nowe uprawnienia budowlane jet w wieku do 35 lat, a kolejne 22% w przedziale wiekowym 36-45 lat

75%

kandydatów, którym nadano uprawnienia budowlane posiada wykształcenie wyższe, a pozostałą część stanowią technicy i majstrowie

Członkowie PIIB posiadają uprawnienia budowlane w następujących specjalnościach i zakresach:

  • budownictwo ogólne – 62 372 członków – 52,77%
  • instalacje sanitarne – 22 582 członków – 19,11%
  • instalacje elektryczne – 17 222 członków – 14,57%
  • budownictwo drogowe –8974 członków – 7,59%
  • inżynieryjne mostowe – 2512 członków – 2,13%
  • budownictwo kolejowe – 1952 członków – 1,65%
  • budownictwo wodne i melioracyjne (obecnie już nie nadawane) – 1316 członków – 1,11%
  • instalacje telekomunikacyjne – 1080 członków – 0,91%
  • budownictwo hydrotechniczne – 159 członków – 0,13%
  • inżynieryjne wyburzeniowe – 18 członków

Zdecydowana większość bo prawie 88% osób posiadających uprawnienia budowlane stanowią mężczyźni a jedynie 12% to kobiety.

Najwięcej uprawnień budowlanych bo ponad 17 tyś. nadanych zostało w izbie mazowieckiej. Kolejne pod tym względem są izba śląska (prawie 13 tyś. członków ) oraz małopolska OIIB z ponad 11 tyś. członków.

Uprawnienia architektoniczne w IARP w liczbach

Aktualnie w Izbie Architektów RP zarejestrowanych jest ponad 13 000 czynnych członków, którzy posiadają uprawnienia budowlane w specjalności architektonicznej. Zdecydowana większość z nich to osoby posiadające uprawnienia do projektowania bez ograniczeń.

Najwięcej czynny architektów zrzesza mazowiecka izba architektów bo ponad 2300. Kolejne miejsca pod względem liczebności zajmują izba małopolska, z blisko 2000 członkami oraz izba śląska i dolnośląska, która aktualnie gromadzą po 1500 osób z uprawnieniami architektonicznymi.

Jak sprawdzić uprawnienia budowlane?

Sprawdzanie uprawnień budowlanych projektanta, kierownika budowy lub inspektora nadzoru inwestorskiego to jeden z pierwszych kroków rozsądnego inwestora. Warto zweryfikować również czy jest on czynnym członkiem samorządu zawodowego, co pozwala sprawować samodzielne funkcje techniczne w budownictwie

Uprawnienia budowlane i członkostwo w samorządzie zawodowym kierownika praktyki zawodowej powinny także sprawdzać kandydaci ubiegający się o nadanie uprawnień budowlanych.