Specjalności uprawnień budowlanych w Polsce zostały szczegółowo uregulowane przez ustawę Prawo budowlane, a także rozporządzenie w sprawie przygotowania zawodowego do pełnienia samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie. Specjalności uprawnień określają zakres prac projektowych i robót budowlanych, które osoba posiadająca te uprawnienia ma prawo wykonywać. Uprawnienia budowlane są przyznawane przez dwa niezależne samorządy zawodowe: Polską Izbę Inżynierów Budownictwa (PIIB) oraz Izbę Architektów Rzeczpospolitej Polskiej (IARP). IARP zrzesza osoby posiadające uprawnienia w specjalności architektonicznej, natomiast PIIB gromadzi wszystkie pozostałe specjalności uprawnień budowlanych.
Jakie specjalności uprawnień budowlanych wyróżnia ustawa Prawo budowlane
Uprawnienia budowlane w Polsce są udzielane w różnych specjalnościach, w zależności od zakresu i rodzaju wykonywanych prac. Ustawa Prawo budowlane wyróżnia 10 specjalności uprawnień budowlanych.
Lista specjalności, w których można uzyskać uprawnienia budowlane do projektowania, kierowania robotami budowlanymi, lub do obu tych dziedzin łącznie:
- konstrukcyjno – budowlanej
- inżynieryjnej mostowej
- inżynieryjnej drogowej
- inżynieryjnej kolejowej w zakresie kolejowych obiektów budowlanych
- inżynieryjnej kolejowej w zakresie sterowania ruchem kolejowym
- inżynieryjnej hydrotechnicznej
- inżynieryjnej wyburzeniowej
- instalacyjnej w zakresie sieci, instalacji i urządzeń telekomunikacyjnych
- instalacyjnej w zakresie sieci, instalacji i urządzeń cieplnych, wentylacyjnych, gazowych, wodociągowych i kanalizacyjnych
- instalacyjnej w zakresie sieci, instalacji i urządzeń elektrycznych i elektroenergetycznych
Charakterystyka specjalności uprawnień budowlanych
- Konstrukcyjno-Budowlane: Uprawnienia w tej specjalności pozwalają na projektowanie, kierowanie robotami budowlanymi oraz sprawowanie nadzoru inwestorskiego w zakresie konstrukcji budowlanych. Dotyczą one głównie budynków i innych konstrukcji inżynierskich.
- Architektoniczne: Uprawnienia architektoniczne umożliwiają projektowanie architektoniczne budynków, w tym ich wyglądu zewnętrznego, rozplanowania przestrzennego, a także nadzór nad ich realizacją.
- Instalacyjne w zakresie sieci, instalacji i urządzeń cieplnych, wentylacyjnych, gazowych, wodociągowych i kanalizacyjnych: Specjalność ta obejmuje projektowanie i kierowanie robotami związanymi z systemami cieplnymi, wentylacją, instalacjami gazowymi oraz wodno-kanalizacyjnymi.
- Instalacyjne w zakresie sieci, instalacji i urządzeń elektrycznych i elektroenergetycznych: Ta specjalność uprawnień dotyczy projektowania, wykonania i eksploatacji instalacji elektrycznych i elektroenergetycznych.
- Drogowe: Uprawnienia drogowe pozwalają na projektowanie, kierowanie robotami oraz nadzór nad budową i remontami dróg. Uprawnienia te są niezbędne do projektowania, kierowania robotami oraz nadzorowania budowy i remontów dróg. Obejmują one nie tylko drogi, ale także inne elementy infrastruktury drogowej, takie jak chodniki, ścieżki rowerowe, parkingi, czy skrzyżowania.
- Mostowe: Specjalność ta skupia się na projektowaniu, budowie i utrzymaniu mostów oraz innych konstrukcji mostowych. Uprawnienia umożliwiają projektowanie, budowę i utrzymanie mostów oraz innych konstrukcji mostowych, jak wiadukty czy estakady.
- Kolejowe: Uprawnienia kolejowe są niezbędne do projektowania, kierowania robotami oraz nadzorowania prac związanych z infrastrukturą kolejową. Obejmują one zarówno prace przy budowie nowych linii kolejowych, jak i modernizacji czy utrzymania istniejącej infrastruktury kolejowej, w tym torów, stacji, wiaduktów kolejowych i innych elementów systemu transportu kolejowego.
- Wyburzeniowe: Uprawnienia wyburzeniowe dotyczą specjalistycznych prac związanych z rozbiórką budynków oraz innych obiektów budowlanych. Specjalność ta wymaga wiedzy i doświadczenia w zakresie bezpiecznego demontowania konstrukcji, zarządzania procesem wyburzenia, a także przestrzegania przepisów dotyczących bezpieczeństwa i ochrony środowiska. Osoby z uprawnieniami wyburzeniowymi są odpowiedzialne za planowanie, nadzorowanie i wykonanie prac wyburzeniowych w sposób kontrolowany i bezpieczny.
Najbardziej popularne specjalności uprawnień budowlanych w Polsce
Poszczególne specjalności uprawnień budowlanych znacząco różnią się popularnością wśród inżynierów i projektantów. Na czele listy znajduje się Budownictwo Ogólne (BO) z imponującą liczbą 62 006 członków, co stanowi 52,21% wszystkich uprawnionych. Ta specjalność obejmuje szeroki zakres prac związanych z konstrukcją budynków i innych obiektów, co tłumaczy jej dużą popularność.
Instalacje Sanitarne (IS), z 23 156 członkami i 19,49% udziałem, zajmują drugie miejsce. Specjalność ta skupia się na systemach wodociągowych, kanalizacyjnych i innych instalacjach związanych z hydrauliką w budynkach. Jest to kluczowy aspekt każdej nowoczesnej konstrukcji, co przekłada się na zapotrzebowanie na specjalistów w tej dziedzinie.
Instalacje Elektryczne (IE) są trzecią najpopularniejszą specjalnością, z 17 254 członkami, co stanowi 14,52% wszystkich posiadających uprawnienia. Ta specjalność jest niezbędna w każdym projekcie budowlanym, od prostych instalacji w domach po zaawansowane systemy w dużych obiektach komercyjnych.
Budownictwo Drogowe (BD), z 9 189 członkami i 7,73% udziałem, zajmuje czwarte miejsce. Specjaliści w tej dziedzinie są odpowiedzialni za projektowanie, budowę i utrzymanie dróg, co jest kluczowe dla infrastruktury każdego kraju.
Budownictwo Mostowe (BM) i Budownictwo Kolejowe (BK) mają odpowiednio 2 746 i 2 128 członków, co stanowi 2,31% i 1,79%. Obydwie te specjalności są związane z projektowaniem i budową mostów oraz infrastruktury kolejowej – kluczowych elementów transportu i komunikacji.
Mniej popularne, lecz nadal ważne, są takie specjalności jak Budownictwo Wodne i Melioracyjne (BWiM), Instalacje Telekomunikacyjne (BT), Budownictwo Hydrotechniczne (BH) oraz Budownictwo Wyburzeniowe (BW), z udziałami odpowiednio 0,75%, 0,98%, 0,21% i 0,01%. Każda z tych specjalności odgrywa unikalną rolę w branży budowlanej, od zarządzania zasobami wodnymi po specjalistyczne prace wyburzeniowe.
