Kierownik budowy jest uczestnikiem procesu budowlanego, który zarządza wszystkimi pracami na terenie budowy. Dba o to by roboty realizowano zgodnie z zapisami pozwolenia na budowę i były zgodne z zatwierdzonym projektem budowlanym oraz obowiązującymi przepisami i normami. W jego zakresie jest także zapewnienie bezpieczeństwa wszystkim pracownikom oraz innym osobom przebywającym na budowie. Podlega on odpowiedzialności zawodowej, cywilno-prawnej a w niektórych przypadkach także karnej. Do sprawowania samodzielnej funkcji technicznej kierownika budowy wymagane są uprawnienia budowlane w odpowiednim zakresie oraz czynne członkostwo w samorządzie zawodowym PIIB lub IARP.
Jak zostać kierownikiem budowy
Aby pracować na stanowisku kierownika budowy niezbędne jest posiadanie odpowiedniego wykształcenia średniego lub wyższego, którego zakres jest określony w rozporządzeniu w sprawie przygotowania zawodowego do pełnienia samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie.
Kolejnym etapem jest odbycie odpowiedniej praktyki zawodowej na terenie budowy oraz przejście procesu kwalifikacyjnego i zdanie egzaminu na uprawnienia budowlane.
Po uzyskaniu pozytywnego wyniku kandydat na podstawie decyzji administracyjnej otrzymuje uprawnienia budowlane i zostaje wpisany do centralnego rejestru osób posiadających uprawnienia prowadzonego przez GINB.
Samodzielną funkcję techniczną w budownictwie jako kierownik budowy będzie mógł natomiast dopiero po wpisie na listę członków samorządu zawodowego PIIB lub IARP oraz opłaceniu składek członkowskich i wymaganego ubezpieczenia OC.
Jakie obowiązki ma kierownik budowy?
Kierownik budowy na początku budowy jest zobowiązany sporządzić lub zapewnić sporządzenie planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia w oparciu o informacje o bezpieczeństwie przekazane przez projektanta obiektu.
Podstawowe obowiązki kierownika budowy określono w ustawie Prawo budowlane
- protokolarne przejęcie od inwestora i odpowiednie zabezpieczenie terenu budowy wraz ze znajdującymi się na nim obiektami budowlanymi, urządzeniami technicznymi i stałymi punktami osnowy geodezyjnej oraz podlegającymi ochronie elementami środowiska przyrodniczego i kulturowego;
- prowadzenie dokumentacji budowy;
- zapewnienie geodezyjnego wytyczenia obiektu oraz zorganizowanie budowy i kierowanie budową obiektu budowlanego w sposób zgodny z projektem lub pozwoleniem na budowę, przepisami, w tym techniczno-budowlanymi, oraz przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy;
- koordynowanie realizacji zadań zapobiegających zagrożeniom bezpieczeństwa i ochrony zdrowia:
- przy opracowywaniu technicznych lub organizacyjnych założeń planowanych robót budowlanych lub ich poszczególnych etapów, które mają być prowadzone jednocześnie lub kolejno,
- przy planowaniu czasu wymaganego do zakończenia robót budowlanych lub ich poszczególnych etapów;
- koordynowanie działań zapewniających przestrzeganie podczas wykonywania robót budowlanych zasad bezpieczeństwa i ochrony zdrowia zawartych w przepisach oraz w planie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia;
- wprowadzanie niezbędnych zmian w planie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia, wynikających z postępu wykonywanych robót budowlanych;
- podejmowanie niezbędnych działań uniemożliwiających wstęp na budowę osobom nieupoważnionym;
- zapewnienie przy wykonywaniu robót budowlanych stosowania wyrobów budowlanych spełniających wymagania norm i obowiązujących przepisów oraz ich stosowania zgodnie z przeznaczeniem
- wstrzymanie robót budowlanych w przypadku stwierdzenia możliwości powstania zagrożenia oraz bezzwłoczne zawiadomienie o tym właściwego organu;
- zawiadomienie inwestora o wpisie do dziennika budowy dotyczącym wstrzymania robót budowlanych z powodu wykonywania ich niezgodnie z projektem;
- realizacja zaleceń wpisanych do dziennika budowy przez inne osoby upoważnione;
- zgłaszanie inwestorowi do sprawdzenia lub odbioru wykonanych robót ulegających zakryciu bądź zanikających oraz zapewnienie dokonania wymaganych przepisami lub ustalonych w umowie prób i sprawdzeń instalacji, urządzeń technicznych i przewodów kominowych przed zgłoszeniem obiektu budowlanego do odbioru;
- przygotowanie dokumentacji powykonawczej obiektu budowlanego;
- zgłoszenie obiektu budowlanego do odbioru odpowiednim wpisem do dziennika budowy oraz uczestniczenie w czynnościach odbioru i zapewnienie usunięcia stwierdzonych wad, a także przekazanie inwestorowi oświadczenia, o zgodności wybudowanego obiektu z projektem, pozwoleniem na budowę oraz o doprowadzeniu terenu budowy do należytego stanu wraz z terenami przyległymi
Uprawnienia kierownika budowy
Uprawnienia kierownika budowy jakie wskazuje Ustawa prawo budowlane:
- Kierownik budowy może proponować inwestorowi zastosowanie zmian w projekcie, jeżeli podniosą one poziom bezpieczeństwa prowadzonych prac lub usprawnią proces budowlany.
- Kierownik może także ustosunkowywać się do zaleceń i wpisów w dzienniku budowy dokonywanych przez innych uczestników procesu budowlanego oraz uprawnione organy.
Odpowiedzialność kierownika budowy
Inżynier sprawujący funkcję kierownika budowy podlega przede wszystkim odpowiedzialności zawodowej w budownictwie. Za nieprzestrzeganie zapisów prawa budowlanego, niedbałe wykonywanie swych obowiązków, spowodowanie zagrożenia zdrowia lub życia ludzi lub spowodowanie znacznych szkód materialnych lub szkód na środowisku kierownik budowy może zostać ukarany:
- karą upomnienia
- upomnieniem oraz nałożeniem obowiązku ponownego zdania egzaminu na uprawnienia budowlane
- zakazem wykonywania samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie maksymalnie do 5 lat oraz koniecznością ponownego zaliczenia egzaminu na uprawnienia budowlane.
Warto nadmienić, iż oprócz odpowiedzialności zawodowej określonej w ustawie Prawo budowlane, kierownik budowy może zostać pociągnięty do odpowiedzialności również na podstawie kodeksu cywilnego, a w przypadku rażących uchybień oraz znaczących skutków również odpowiedzialności karnej.
Kiedy potrzebny kierownik budowy
Prawo budowlane nakłada na inwestora obowiązek zatrudnienia kierownika budowy dla wszystkich inwestycji, dla których wymagane jest uzyskanie pozwolenia na budowę.
Dodatkowo obecności kierownika budowy wymaga budowa:
- wolno stojących budynków mieszkalnych jednorodzinnych, których obszar oddziaływania mieści się w całości na działce lub działkach, na których zostały zaprojektowane
- wolno stojących parterowych budynków stacji transformatorowych oraz kontenerowych stacji transformatorowych o powierzchni zabudowy do 35m2
- instalacji zbiornikowych na gaz płynny z pojedynczym zbiornikiem o pojemności do 7m3, przeznaczonych do zasilania instalacji gazowych w budynkach mieszkalnych jednorodzinnych
- sieci elektroenergetycznych o napięciu znamionowym do 1kV włącznie, wodociągowych, kanalizacyjnych, cieplnych, telekomunikacyjnych, gazowych o ciśnieniu roboczym nie wyższym niż 0,5 MPa
Wszelkie pozostałe budowy nie wymagają ustanawiania kierownika budowy.
Organ administracji architektoniczno-budowlane w drodze decyzji może zwolnić inwestora z obowiązku ustanawiania kierownika budowy także w przypadku budowy, dla której nałożono taki obowiązek w ustawie, jeżeli przemawia za tym nieznaczne skomplikowanie robót lub inne ważne względy.
Kierownik budowy a kierownik robót
W przypadku budowy obiektu o znacznym skomplikowaniu robót oraz wykonywaniu prac z zakresu wielu specjalności techniczno-budowlanych kierownik budowy może okazać się niewystarczający. W takim wypadku inwestor zobowiązany jest zatrudnić branżowych kierowników robót z odpowiednimi uprawnieniami budowlanymi (zwykle sanitarnymi, elektrycznymi itp). Kierownik budowy posiada wtedy zwykle uprawnienia wykonawcze konstrukcyjno-budowlane i pełni funkcję koordynatora poszczególnych zakresów branżowych.
Oczywiście w zależności od rodzaju prowadzonych prac zakres uprawnień kierownika budowy oraz branżowych kierowników robót może się zmieniać. Przykładowo duże inwestycje drogowe prowadzone są przez kierownika budowy z uprawnieniami drogowymi, budowy sieci sanitarnych nadzoruje kierownik budowy z uprawnieniami sanitarnymi, a obiektów elektroenergetycznych kierownik posiadający uprawnienia budowlane elektryczne.
Formalne ograniczenia
Prawo budowlane zabrania jednoczesnego pełnienia funkcji kierownika budowy oraz inspektora nadzoru inwestorskiego. To samo ograniczenie ma zastosowanie w przypadku kierowników robót. Oczywiście wymaganie to obowiązuje jedynie w przypadku tej samej budowy, choć dla jasności sytuacji należy unikać każdego rodzaju powiązań zarówno formalnych jak i prywatnych pomiędzy kierownikiem a inspektorem.
