Wprowadzenie pojęcia „patron” oraz „pod patronatem” do ustawy Prawo budowlane wywołało liczne dyskusje na temat ich znaczenia i funkcji w kontekście praktyk zawodowych. Ustawa z dnia 9 maja 2014 r. o ułatwieniu dostępu do niektórych zawodów regulowanych zmieniła przepisy dotyczące odbywania praktyki zawodowej, wprowadzając rozróżnienie między praktyką pod kierownictwem a praktyką pod patronatem. Kluczową kwestią stało się określenie, jakie są różnice między patronem a kierownikiem praktyki i jakie skutki niosą ze sobą nowe regulacje.
Definicja patrona i kierownika praktyki
W najprostszym ujęciu słownikowym:
- Patron to opiekun, protektor, mecenas, gwarant jakości i poziomu, często pełniący funkcję honorową.
- Kierownik to organizator, przełożony i kontroler, czyli osoba związana z praktykantem stosunkiem pracy lub zależnością służbową.
Zmiany w ustawie jasno rozróżniają te dwie role i uznają oba sposoby odbywania oraz dokumentowania praktyki za równorzędne. Celem nowelizacji było ułatwienie dostępu do zawodu architekta, co zrealizowano poprzez umożliwienie odbywania praktyki w dwóch różnych formach.
Podstawowe różnice pomiędzy patronem a kierownikiem praktyki
1. Formalno-prawny stosunek zobowiązaniowy
- Kierownik praktyki: Osoba sprawująca nadzór nad praktykantem w ramach stosunku pracy lub innego stosunku cywilnoprawnego. Kierownik praktyki zawodowej ponosi odpowiedzialność za przebieg praktyki i jej zgodność z przepisami prawa budowlanego.
- Patron: Osoba, z którą praktykant nie ma formalnego stosunku zobowiązaniowego. Patron nie jest pracodawcą praktykanta, a jego rola ogranicza się do nadzorowania, doradzania i potwierdzania odbycia praktyki.
2. Zakres odpowiedzialności
- Kierownik praktyki: Ma obowiązek organizowania pracy praktykanta, nadzorowania jego działań oraz oceny postępów. Ponosi formalną odpowiedzialność za przebieg praktyki.
- Patron: Pełni rolę mentora i doradcy, ale jego odpowiedzialność jest bardziej symboliczna. Patron nie musi być bezpośrednio zaangażowany w organizację pracy praktykanta.
3. Możliwość odbywania praktyki poza biurem projektowym
- Kierownik praktyki: Praktykant wykonuje obowiązki w biurze projektowym lub w ramach organizacji budowlanej.
- Patron: Umożliwia odbycie praktyki w bardziej elastycznych warunkach, np. w domu, pod warunkiem że patron posiada odpowiednie kwalifikacje i doświadczenie.
Podstawy prawne praktyki pod patronatem
Zgodnie z art. 14 Prawa budowlanego:
- Warunkiem zaliczenia praktyki zawodowej jest bezpośrednie uczestnictwo w pracach projektowych pod kierownictwem osoby posiadającej uprawnienia budowlane.
- Za równorzędną formę praktyki uznaje się roczną praktykę przy sporządzaniu projektów odbytą pod patronatem osoby posiadającej odpowiednie uprawnienia budowlane.
- Patronem może być osoba posiadająca co najmniej 5-letnie doświadczenie zawodowe w ramach posiadanych uprawnień budowlanych.
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 11 września 2014 r. reguluje kwestie dokumentowania praktyki. Dokumentem potwierdzającym jej odbycie jest oświadczenie zawarte w załączniku nr 1 do rozporządzenia, w którym należy wskazać, czy praktyka była odbywana pod patronatem czy pod kierownictwem.
Wprowadzenie instytucji patrona miało na celu ułatwienie dostępu do uzyskania uprawnień budowlanych poprzez zwiększenie liczby osób, które mogą sprawować nadzór nad praktykantami. Początkowe założenia przewidywały możliwość skrócenia okresu praktyki pod patronatem do 6 miesięcy, jednak ostatecznie z tej propozycji zrezygnowano. Pozostawiono natomiast możliwość odbywania praktyki w formie elastycznej, bez formalnej relacji pracodawca-pracownik.
Co najbardziej istotne
Podstawowa różnica między patronem a kierownikiem praktyki sprowadza się do formalno-prawnego stosunku między praktykantem a osobą nadzorującą jego pracę. Kierownik praktyki sprawuje nadzór w ramach stosunku pracy lub innej relacji cywilnoprawnej, natomiast patron pełni funkcję mentora bez formalnych zobowiązań. Obie formy praktyki są równorzędne pod względem uzyskania uprawnień zawodowych, jednak różnią się organizacją i poziomem odpowiedzialności. Nowelizacja ustawy pozwoliła na większą elastyczność w odbywaniu praktyki, jednocześnie wprowadzając pewne wyzwania interpretacyjne dotyczące roli patrona.
