Wiele osób często używa terminu uprawnienia elektryczne opisując kwalifikacje niezbędne do wykonywania czynności przy instalacjach, sieciach i urządzeniach elektrycznych oraz energetycznych. W szczególności mylone, lub często używane zamiennie są uprawnienia budowlane elektryczne oraz uprawnienia energetyczne SEP. Jest to duży błąd gdyż między nimi są zasadnicze różnice, które postaramy się wyjaśnić w tym artykule.
Kto i na jakiej podstawie wydaje uprawnienia budowlane elektryczne a kto uprawnienia SEP
Uprawnienia budowlane elektryczne wydawane są przez organy samorządów zawodowych Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa, na podstawie zapisów Ustawy Prawo budowlane, która w artykule 14 pozwala nadawać m.in:
uprawnienia w specjalności instalacyjnej w zakresie sieci, instalacji i urządzeń elektrycznych i energetycznych
Kwestię nadawania uprawnień budowlanych dodatkowo regulują zapisy rozporządzenia w sprawie przygotowania zawodowego do pełnienia samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie, gdzie określono między innymi wymagania jakie należy spełnić.
Uprawnienia SEP to tak naprawdę świadectwa kwalifikacyjne nadawane w oparciu o zapisy rozporządzenia MGPiPS w sprawie szczegółowych zasad stwierdzania posiadania kwalifikacji przez osoby zajmujące się eksploatacją urządzeń instalacji i sieci. Rozporządzenie wymaga by osoby wykonujące wymienione w nim prace związane posiadały odpowiednie kwalifikacje zawodowe.
Uprawnienia SEP wydawane przez specjalnie powołane do tego celu komisje kwalifikacyjne działające przy Stowarzyszeniu Elektryków Polskich SEP.
Warto tutaj wspomnieć, iż termin „uprawnienia SEP” jest jedynie nazwą zwyczajową, dla świadectwa kwalifikacyjnego opisanego w rozporządzeniu. Świadectwa mogą oprócz SEP-u wydawać inne organizacje i stowarzyszenia zawodowe, a nawet pracodawcy zatrudniający ponad 200 osób oraz jednostki wymienione w ustawie Prawo energetyczne. Stowarzyszenie Elektryków Polskich jest najbardziej znaną organizacją branżową o rozbudowanym marketingu, prowadzi najwięcej szkoleń i egzaminów w zakresie eksploatacji. Stąd też wynika fakt, iż wiele osób określając świadectwa kwalifikacyjne używa terminu uprawnienia SEP.
Jaki zakres mają uprawnienia budowlane elektryczne a jaki uprawnienia SEP?
Uprawnienia budowlane elektryczne umożliwiają wykonywanie samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie w zakresie kierowania robotami budowlanymi lub projektowania sieci, instalacji i urządzeń elektrycznych i elektroenergetycznych. Osoba posiadająca odpowiednie uprawnienia budowlane elektryczne, może pełnić zatem funkcję kierownika budowy lub robót, projektanta, inspektora nadzoru inwestorskiego a także sprawować kontrolę techniczną utrzymania obiektów budowlanych, zgodnie ze specjalnością swoich uprawnień budowlanych.
Uprawnienia budowlane elektryczne mogą zostać wydane do projektowania lub kierowania robotami budowlanymi, oddzielnie lub łącznie. Komisje nadają uprawnienia w zakresie bez ograniczeń, lub ograniczonym, co warunkuje później jakie czynności można na ich podstawie wykonywać.
Uprawnienia SEP to uprawnienia kwalifikacyjne umożliwiające samodzielne wykonywanie określonych czynności w zakresie eksploatacji urządzeń, instalacji i sieci energetycznych oraz dozoru nad tymi pracami. Uprawnienia te nazywane są świadectwami kwalifikacyjnymi.
Świadectwo kwalifikacji w zakresie eksploatacji obejmuje prace w zakresie obsługi, konserwacji, montażu i remontów oraz kontrolno-pomiarowe. Uprawnienia w zakresie dozoru umożliwiają kierowanie wykonywaniem czynności eksploatacyjnych oraz nadzoru nad eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci.
Świadectwa kwalifikacyjne wydawane są zasadniczo na trzy grupy urządzeń:
- elektroenergetyczna
- cieplna
- gazowa
Uprawnienia budowlane elektryczne a uprawnienia SEP – jakie wymagania należy spełnić
Aby uzyskać uprawnienia budowlane elektryczne należy posiadać odpowiednie wykształcenie. Dla uprawnień elektrycznych w ograniczonym zakresie minimum to wykształcenie średnie techniczne lub dyplom mistrza. Natomiast dla uprawnień nieograniczonych potrzebne będzie już ukończenie studiów I lub II stopnia na odpowiednim kierunku.
Następnie wymagane jest odbycie odpowiedniej praktyki zawodowej przy projektowaniu lub na terenie budowy, której okres może wynosić od 1,5 roku do nawet 4 lat.
Ostatnim etapem do uzyskania uprawnień budowlanych w specjalności instalacyjnej elektrycznej jest zdanie egzaminu sprawdzającego wiedzę teoretyczną i praktyczną.
Aby uzyskać uprawnienia elektryczne SEP czyli świadectwo kwalifikacyjne, nie potrzeba spełniać żadnych wymagań odnośnie wykształcenia czy posiadanego doświadczenia lub praktyki zawodowej. Jedynym warunkiem jest zaliczenie odpowiedniego do rodzaju uprawnień egzaminu zawodowego.
Podsumowanie i wnioski
Pomiędzy uprawnieniami budowlanymi elektrycznymi oraz uprawnieniami SEP istnieją bardzo duże różnice, które zdecydowanie nie pozwalają używać tych terminów zamiennie. Różnią się przede wszystkim zakresy tych uprawnień oraz czynności jakich wykonywanie umożliwiają. Uprawnienia budowlane związane są przede wszystkim z projektowaniem i budową sieci i urządzeń energetycznych, natomiast uprawnienia SEP dotyczą eksploatacji i dozoru.
Posiadanie uprawnień SEP nic nie daje przy ubiegani się o nadanie uprawnień budowlanych w specjalności instalacyjnej elektrycznie. Podobnie osoba posiadająca uprawnienia budowlane elektrycznie, chcąc wykonywać określone prace w dziedzinie eksploatacji i dozoru, nadal będzie musiała dodatkowo ubiegać się o odpowiednie świadectwo kwalifikacji ( uprawnienia SEP).
Różnice pomiędzy uprawnieniami budowlanymi elektrycznymi a uprawnieniami elektrycznymi SEP
| uprawnienia budowlane elektryczne | uprawnienia elektryczne SEP | |
|---|---|---|
| podstawa prawna | ustawa Prawo budowlane oraz rozporządzenie w sprawie przygotowania zawodowego do pełnienia samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie | rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad stwierdzania posiadania kwalifikacji przez osoby zajmujące się eksploatacją urządzeń instalacji i sieci |
| kto nadaje | okręgowe komisje kwalifikacyjne PIIB | komisje kwalifikacyjne SEP |
| zakres | projektowanie, wykonywanie i kontrola techniczna umożliwiają projektowanie, kierowanie i sprawowanie kontroli technicznej przy sieciach, instalacjach i urządzeniach elektrycznych i elektroenergetycznych – pozwalają na wykonywanie samodzielnych funkcji technicznych w tych dziedzinach | eksploatacja i dozór umożliwiają wykonywanie określonych czynności w zakresie eksploatacji urządzeń, instalacji i sieci energetycznych oraz dozoru nad tymi pracami. |
| wymagania | odpowiednie wykształcenie, praktyka zawodowa, zaliczenie egzaminu | zaliczenie egzaminu |
| ważność | uprawnienia ważne bezterminowo | 5 lat ważności uprawnień |
| liczba | uprawnienia posiada ponad 17000 osób, co roku nadawane jest kilkaset nowych | uprawnienia posiada szacunkowo ponad 2 miliony osób, a co roku nadaje się blisko 100 tyś. nowych |
9 odpowiedzi na “Uprawnienia budowlane elektryczne a uprawnienia SEP”
Skoro uprawnienia są ważne przez pięć a co roku 100tys.osób je otrzymuje to ważnych uprawnień ma ok 0,5mln.osób a nie 2mln.
Uprawnienia budowlane mają przede wszystkim właściciele firm,kadra inżynierska.Uprawnienia SEP zostały wymyślone tylko po to żeby ktoś odwalał czarną robotę.To nie oznacza że ktoś z SEP nie posiada wiedzy,często tacy ludzie mają większą wiedzę praktyczną niż z uprawnieniami budowlanymi.
Często także w drogą stronę to działa tzn. uprawnienia SEP można zrobić po 2 godzinnym kursie online, gdzie płaci się po zaliczeniu egzaminu i nie ma praktycznie możliwości niezaliczenia.
Taki człowiek może już się tytułować uprawnionym elektrykiem niestety.
Uprawnienia SEP to głównie pretekst dla przeważnie starych dziadków w komisji na dorobienie do emerytury a nie sprawdzenie czy się coś potrafi.
Czy to prawda, że można dostać SEP bezterminowe na teren zakładu pracy, czyli z ograniczeniem na to miejsce pracy?
Dlaczego posiadanie uprawnień budowlanych nie pozwala na samodzielne wykonanie (eksploatacja) lub dozorowanie instalacji? Czy osoba która posiada wykształcenie i praktykę, zdała egzamin w odpowiedniej Izbie zawodowej nauczy się czegoś więcej na szkoleniu SEP przed uzyskaniem świadectwa kwalifikacji? Czy zakres wiedzy, doświadczenia którą posiada osoba posiadająca uprawnienia budowlane nie zawiera (z nawiązką) tego co jest wymagane do zdobycia tzw SEP? Przypominam, że nawet do projektowania instalacji elektrycznych wymagana jest praktyka na budowie, czyli np: sprawdzanie poprawności wykonania instalacji zg z projektem.
To tak jakby osoba posiadająca prawo jazdy dowolnej kategorii potrzebowała jeszcze karty rowerowej do prowadzenia jednośladu ( przypominam, że karta rowerowa była, przynajmniej kiedyś, odbierana osobie, która pozytywnie zdała egzamin PJ, ponieważ kompetencje się dublują).
Konkludując-uważam, że osoba posiadająca uprawnienia budowlane, nawet ograniczone powinna mieć prawo do dozoru i eksploatacji bez żadnych dodatkowych warunków.
Niestety prawo w Polsce nie jest tworzone zgodnie z zasadami logiki.
Jedyną przesłanką by osoba z uprawnieniami budowlanymi nie mogłaby wykonywać samodzielnie instalacji jest brak doświadczenia typowo praktycznego w tym zakresie. Jednak biorąc pod uwagę fakt, iż uprawnienia sep można zdobyć online po kilku godzinach nauki, oraz braku weryfikacji jakiegokolwiek doświadczenia, jest to tym bardziej zastanawiające.
A co z wymaganym wykształceniem oraz praktyką w zawodzie odnośnie rozporządzenia z 1 lipca 2022 r, dla uprawnień elektrycznych SEP?
Uprawnienia SEP nie mają nic wspólnego z uprawnieniami budowlanymi. Z tego co wiadomo nie jest wymagane konkretne wykształcenie, a praktyka też jest bardzo „swodobnie” wymagania
zgodnie z nowym rozporządzeniem trzeba przedstawić jakiś dokument, który poświadczy doświadczenie w branży. Jest to zaświadczenie od pracodawcy, świadectwo ukończenia szkoły lub stare uprawnienia.